Bij Coevorden, Emmen en Klazienaveen stroomt het leven grotendeels buiten. Je vangt een baarsje in de Runde, zet de airfryer aan voor een portie krieltjes en werkt in de moestuin achter het huis. Intussen blijkt uit landelijke onderzoeken dat PFAS, een groep hardnekkige chemicaliën, ook in Drentse bodem, water en consumptiegoed zit. De stoffen zijn hitte- en vuilafstotend, breken bijna niet af en stapelen zich op in het lichaam. Ze kunnen op lange termijn de weerstand verlagen en de hormoonhuishouding verstoren. Wie bewust kookt, schoonmaakt en tuiniert, verkleint de blootstelling zonder de dagelijkse routine op z’n kop te zetten.

Koken met minder fluor in de keuken

Veel huishoudens schakelen over op een heteluchtfriteuse om vet te besparen. Controleer eerst of je model een fluorhoudende antiaanbaklaag heeft. Beschadigt die, dan laat hij deeltjes los. Kies bij vervanging voor een airfryer pfas vrij met een roestvrijstalen of keramische binnenpan. Zet de temperatuur twintig graden lager dan het maximum; de friet wordt net zo krokant, terwijl de coating langer meegaat. Gebruik siliconen of houten tangen om krassen te voorkomen en laat de machine niet leeg voorverwarmen. Elke minuut minder hitte betekent minder slijtage en dus minder kans dat er fluorverbindingen loskomen in je eten.

Bakken zonder onnodige laagjes

Op zaterdag bak je misschien Drentse kniepertjes of een plaatkoek voor het buurtfeest. Veel wit bakpapier bevat een dunne fluorlaag die vetvlekken tegengaat. In de oven kunnen die stoffen op je koek belanden. Ga in de supermarkt op zoek naar bakpapier zonder pfas. Het papier is bruin, ruwer en ongebleekt. Vet de bakplaat licht in met koolzaad- of zonnebloemolie en leg één vel neer dat je twee keer gebruikt: eerst voor de koek, daarna voor groenteschijfjes. Zo spaar je afval en blijft de chemische belasting minimaal. Een herbruikbare siliconen bakmat werkt ook, mits je de mat na gebruik afspoelt met warm water en milde zeep.

Water uit de kraan en vis uit de Runde

Drinkwater in Zuidoost-Drenthe voldoet aan de norm, maar kleine resthoeveelheden PFAS blijven meetbaar. Een actief-koolfilter onder de gootsteen vangt een deel daarvan af. Vervang het patroon op tijd; een verzadigd filter geeft wat het opving weer af. Wie graag vist in De Runde of het Stieltjeskanaal, haalt na de vangst de huid weg en snijdt vetrandjes uit de filet. PFAS hopen zich vooral op in vet- en orgaanweefsel. Eet zelfgevangen zoetwatervis bij voorkeur niet vaker dan één keer per week en wissel af met Noordzeevis, die doorgaans lagere waardes bevat.

Moestuinieren, schoonmaken en winkelen

In dorpen als Schoonebeek liggen veel moestuinen op veengrond. Gebruik compost zonder slib en laat de grond eens per paar jaar testen via de GGD, vooral als je langs een drukke verkeersader woont. Spoel bladgroenten grondig af en laat de bovenste bladeren van sla liever staan; daarop kleven de meeste deeltjes. Vermijd sprays die schoenen of jassen waterafstotend maken. Ze bevatten vaak fluorpolymeren die later via slijtage in huisstof belanden. Kies voor bijenwas of een plantaardige impregneercreme. Bij de wekelijkse boodschappen neem je voortaan een loepje om etiketten te lezen. Vermijd verpakkingen met de aanduidingen PTFE, PFOA of woorden die op “-fluor” eindigen, vooral bij fastfood verpakkingen en bak-of braadsprays.

Verlaag elke dag de inname van PFAS

Door bewuste keukenapparatuur, veilig bakmateriaal en aandacht voor lokale producten verlaag je elke dag de inname van PFAS, zonder in te boeten op smaak of gemak. Zo dragen de bewoners van Zuidoost-Drenthe bij aan een gezondere leefstijl én aan een schonere omgeving voor toekomstige generaties.