Van Heidehoek tot De Ark: De Geschiedenis van een Woonwagencentrum in Emmen

Op de grens van de Emmer- en Schimmer es, waar de heide zich uitstrekte tot aan de horizon en het landschap werd doorsneden door kleine stuifzandgebieden, ligt De Ark. Oorspronkelijk bekend als de Heidehoek, begon dit gebied in 1894 zijn transformatie naar wat later een woonwagencentrum zou worden. Het verhaal van De Ark weerspiegelt de dynamiek van verandering, overlevingskracht en de strijd tussen vrijheid en aanpassing.

De Oorsprong: Reizigers en Ambachtslieden

De eerste bewoners van wat later De Ark zou worden, waren de 'Hollandgangers' – Duitse boerenknechten, rondtrekkende kooplieden en ambachtslieden zoals messenslijpers en kuipers. De locatie was ideaal: een overhoekje aan de rand van de es, onbruikbaar voor landbouw, maar strategisch gelegen bij een kruising van wegen. Hier konden zij zich vestigen zonder directe hinder voor de boeren uit de omgeving.

In 1911, toen er slechts vijf woonwagens werden geteld, was de registratie van woonwagenbewoners nog een zeldzaamheid. Maar in 1918 veranderde dit met de invoering van de Wet woonschepen en woonwagens. De Heidehoek werd een officiële standplaats in 1919, en enkele jaren later kwamen de eerste voorzieningen: een welwaterput, toiletten en een stal voor paarden. Het woonwagencentrum begon vorm te krijgen, omgeven door bosjes en singels, met als toegangspoort de Odoornerweg.

Groei en Ontwikkeling: De Jaren '50 en '60

Na de Tweede Wereldoorlog, waarin de woonwagenbewoners ook werden getroffen door vervolging en repressie, keerde de aandacht terug naar de inrichting van het kamp. In 1968 werd een nieuw woonwagencentrum gebouwd aan de Sluisvierweg, modern en met betere voorzieningen. Het oude kampje verdween, maar de herinnering aan die vroege tijden bleef levendig.

Sport speelde een belangrijke rol in de gemeenschap. Vanaf de jaren '50 nam een eigen voetbalteam deel aan regionale competities. In 1966 richtte de gemeenschap officieel een voetbalvereniging op, Woonwagenkamp Emmen, onder leiding van Hendrik Wolters, ook bekend als Grote Geert. De Ark groeide uit tot meer dan een plek om te wonen; het werd een centrum van cultuur, sport en samenkomst.

Vervolging en Verlies: De Tweede Wereldoorlog

Een donker hoofdstuk in de geschiedenis van De Ark was de Tweede Wereldoorlog. In juli 1943 werden 33 woonwagens verzameld in Emmen, afkomstig uit omliggende dorpen. Tijdens de Zigeunerrazzia op 16 mei 1944 werden Sinti en Roma, waaronder waarschijnlijk ook bewoners van De Ark, opgepakt en gedeporteerd via kamp Westerbork naar concentratiekampen. Slechts weinigen overleefden deze gruwelijkheden.

De Nieuwe Tijd: Integratie en Identiteit

Toen in 1994 het 100-jarig bestaan van het woonwagencentrum werd gevierd, koos de gemeenschap de naam De Ark, een eerbetoon aan pater Van der Ark, die in 1955 pastorale zorg had geboden aan woonwagenbewoners in Drenthe. De Ark stond symbool voor veiligheid, een thuisbasis, en een gemeenschap met diepe wortels en sterke banden.

Hoewel de overheid in de jaren '60 en '70 pogingen deed om de woonwagenbevolking te integreren in de samenleving, botsten deze ambities vaak met het gevoel van vrijheid en eigen identiteit van de bewoners. De ketellappers, stoelenmatters en messenslijpers werden steeds minder nomadisch, maar hun trots en onafhankelijkheid bleven onveranderd.

Een Blik op Het Verleden

Vandaag de dag is De Ark meer dan een woonwagencentrum. Het is een plek waar verhalen worden verteld, waar namen zoals Wolters, Bakker, Brink en Hindriks herinnerd worden. Het is een getuigenis van een gemeenschap die door de eeuwen heen heeft geworsteld en gevierd, met de kracht om te blijven staan, zelfs in tijden van tegenspoed.

De Ark staat niet alleen voor een fysieke plek, maar ook voor een symbool van overleven, aanpassing en trots op de eigen geschiedenis.

Lees hier meer: Jan levert je historische streken

Mystieke Verhalen van Zuidoost-Drenthe

Een Reis Door de Tijd. De geschiedenis van Zuidoost-Drenthe reikt ver terug in de tijd. Jan Veenstra uit Coevorden neemt je mee naar de oorsprong van deze regio, waar sporen van prehistorische nederzettingen en oude rituelen nog steeds voelbaar zijn. Van hunebedden tot grafheuvels, elke plek vertelt een verhaal dat weerspiegelt in de ziel van dit land. Elke woensdag lees je op zo34.nl een stukje uit de geschiedenis maar op zijn website vind je nog veel meer!