Oorlogsmusical De Opgejaagden keert terug. In 2013 speelde musicalgroep de Heidebloem uit Odoorn een zomer lang de productie die afkomstig is van de hand van acteur, schrijver én dorpskapper Josh Hassing. Op 2, 3 en 4 mei, tachtig jaar na de bevrijding, staat het Atlas Theater in het teken van een van de meest bijzondere oorlogsverhalen van Nederland. Dan speelt een vrijwel geheel nieuw samengestelde cast de show opnieuw.

Ruim drie jaar lang hield hij een dagboek bij, Ab van Dien. Een van de zestien mensen die van 1942 tot 1945 in een ondergronds hol in het bos bij Valthe hebben doorgebracht. Ze overleefden de oorlog. Met dank aan verzetsheld Albertus Zefat uit het dorp. Zefat werd verraden en gefusilleerd door een Duitse officier. “Het is een verhaal dat niet vergeten mag worden”, aldus Hassing.

Fietstocht

Hassing, geboren in Klazienaveen, maar al jaren woonachtig in Odoorn, kwam naar eigen zeggen het verhaal over het Onderduikershol in Valthe per toeval tegen. “Op maandag ging ik op de fiets koffiedrinken bij mijn moeder. Dan fietste ik er altijd langs. Dan zag ik iedere keer het bordje van het onderduikershol staan. Dat vond ik heel interessant. Ik ben er eens heen gefietst en dat greep mij aan. Ik besefte niet dat er ook zulke oorlogsverhalen in onze omgeving zijn geweest, ik dacht jarenlang dat hier nooit iets gebeurde. Je hoort doorgaans alleen de verhalen uit het Westen. Amsterdam, Rotterdam en Arnhem bijvoorbeeld.”

Toen Hassing een dag later een klant in zijn kappersstoel vertelde over zijn fietstochtje, begon de bal te rollen. “Ze vertelde me dat een van de onderduikers, Ab van Dien, een dagboek had bijgehouden. Ze had dat dagboek thuis staan. Dat heeft ze me gebracht en ik ben meteen gaan lezen”, zegt hij.

Schrijfsessies

Op dat moment vielen veel puzzelstukjes voor hem ineen. Als creatief leider van de musicalgroep in Odoorn, schreef Hassing stukken. “Meestal waren dat dorpskluchten, maar ik wilde altijd al eens mooi drama maken. Ik ben naar de groep gegaan en heb ze het verhaal verteld en stelde ze voor om de Opgejaagden te maken. Iedereen raakte toen enthousiast. Daarna ben ik gaan schrijven.”

Een herlezing volgde. Een tweede herlezing ook. En tegelijkertijd schreef Hassing. “Zo’n zeven à acht verschillende versies. Het verhaal is geromantiseerd. Ik heb een aantal hoofdstukken weggelaten en dingen aangedikt. Twee onderduikers vonden elkaar wel leuk, maar daar maakte ik vervolgens een dikke verkering van”, licht hij zijn werkwijze toe. Naast de dialogen schreef Hassing ook de muziek van de musical.

Korenmalerij

Alsof het lot met hem speelde, stuitte hij kort daarna op de ideale locatie om het stuk op te voeren. De oude korenfabriek in Odoorn was op dat moment net verkocht. “Ik fietste er langs en zag de deuren openstaan, ik ben toen gewoon naar binnengelopen. Toen wist ik het ineens: ‘Hier moet De Opgejaagden worden opgevoerd.’ Dus ik ben naar de koper gegaan en heb hem gewoon gevraagd of het mocht. Die zei meteen ‘ja’, mits we de fabriek, die echt heel vies was, zouden schoonmaken. Dat is het minste wat we konden doen.”

Een zomer met zestien voorstellingen volgde. In totaal kwamen er bijna 5000 bezoekers op het spektakel af. Het bleek een onvergetelijke ervaring te zijn. Nu, een kleine twaalf jaar later, bestaat de musicalgroep Odoorn niet meer. Een deel van de bestuursleden van toen, is overgegaan in een nieuwe stichting CC Mix (Cultuurclub Mix). Met deze stichting hopen Hassing en consorten meerdere grote producties te kunnen realiseren.

Veranderingen

Bijkomend voordeel is de mogelijkheid om specifieke acteurs te zoeken voor rollen. Hassing: “Dan krijg je wisselende samenstellingen. Dat werkt beter want je kan echt de acteurs uitzoeken op de manier waarop je ze voor ogen ziet. We hadden de vorige keer bijvoorbeeld een oude man in het stuk. Destijds hebben we iemand oud geschminkt. Nu hebben we gewoon een oude man. Dat is veel echter, veel puurder. Die meneer vertelde ook: ‘Ik kom meestal niet meer aan mijn rollen.’ Nu wel, want hij kan wat ik voor me zie.”

Dat is niet de enige verandering die de productie in aanloop naar mei doormaakt. Hassing heeft het stuk herschreven. Overtollige delen zijn geschrapt, er zijn liedjes verdwenen en er is een nieuw lied toegevoegd. “Dit is zoals het moet zijn”, zegt hij. “Na de dvd te hebben bekeken, ben ik gaan werken. Het stuk is korter geworden en het loopt nu wat sneller.”

Of de ervaring wel hetzelfde zal zijn? “Je ervaring zal altijd anders zijn. Als je nu bijvoorbeeld naar een film kijkt die je al tien jaar niet gezien hebt, dan zul je andere dingen zien. Heb wel van een vrouw gehoord dat ze nu niet komt. Ze wil de ervaring van toen in bewaring houden. Ik vind het nu dan ook best heel spannend, omdat ik weet wat het tien jaar geleden met het publiek gedaan heeft.”

Kaartverkoop

Wat niet veranderd is, is Hassings eigen rol. Hij was en blijft de rol van verzetsheld Zefat vertolken. En de tekst? Die zit er volgens hem nog wel. “Het zal in details anders zijn, maar ik ken hem nog.” Toen hij aanklopte bij het Atlas Theater, spatte het enthousiasme er vanaf. “De mensen waar ik nu mee werk zijn echt gepassioneerd en willen er iets moois van maken. De technici snappen ook echt waar ze mee bezig zijn. Het wordt echt geweldig.”

Wat er na deze productie gebeurt? “We gaan gewoon door, we willen verder met het maken van producties. Dit is een eerste stap, dus we hopen geld op te halen om hier een terugkerend iets van te maken”, besluit Hassing.

Erbij zijn? Tickets voor De Opgejaagden zijn vanaf afgelopen maandag verkrijgbaar via de website van het Atlas Theater.