De geschiedenis zit vol verrassingen, en soms onthult ze verhalen die bijna te vreemd zijn om waar te zijn. Wie had ooit gedacht dat het kleine Drentse dorp Gasselternijveen ooit de vierde grootste zeehaven van Nederland was? En toch, als we terugkijken naar het jaar 1913, zien we een lijst waarin Gasselternijveen na Amsterdam, Rotterdam en Groningen opduikt als een belangrijke zeehaven. Een verhaal dat begint met turfschepen, leidt tot kustvaart en uiteindelijk tot een vergeten hoofdstuk in de Nederlandse maritieme geschiedenis.

Van turfschip naar kustvaart

De opkomst van Gasselternijveen als zeehaven is nauw verbonden met de turfvaart, die ooit de ruggengraat vormde van de Drentse economie. Schippers uit het gebied vervoerden turf, een belangrijke brandstof, over kanalen en rivieren naar de steden. Toen de turfvaart afnam, stonden veel schippers voor een keuze: stoppen of omschakelen. Velen kozen voor het laatste en investeerden in zeeschepen om zich op de kustvaart te richten. De Hunze, die uitmondt in de Waddenzee, werd hun doorgang naar open water.

Omdat het aantal ingeschreven zeeschepen destijds de maatstaf was voor het belang van een haven, steeg Gasselternijveen in aanzien. De haven diende als thuishaven voor talloze schippers die nu de zee op gingen, voornamelijk om producten zoals aardappelzetmeel te vervoeren. Via de nabijgelegen havens van Stadskanaal en Veendam bereikten de kustvaarders bestemmingen in alle windstreken. Het was een bloeiperiode voor het dorp, waarin de zeevaart een prominente rol speelde.

De neergang van een zeehaven

Maar tijden veranderen, en daarmee ook de definitie van wat een zeehaven is. Waar vroeger het aantal ingeschreven schepen bepalend was, wordt tegenwoordig de grootte van een haven gemeten aan de hand van tonnage. En daarin kon Gasselternijveen natuurlijk niet meer concurreren. Terwijl het dorp in zijn hoogtijdagen een tonnage van slechts 150 ton bereikte, heeft de huidige vierde zeehaven van Nederland, Groningen Seaports, een tonnage van maar liefst 9,4 miljoen ton.

Herinneringen aan het maritieme verleden

Hoewel Gasselternijveen allang geen zeehaven meer is, blijft de herinnering aan het maritieme verleden springlevend in het dorp. De straten dragen namen als Havenkade, Vaart en Scheepvaartlaan, en het schip Marchientje ligt als een monument midden in het dorp. Schipperswoningen staan als stille getuigen van een tijd waarin dit kleine dorp zijn plaats had tussen de grootste zeehavens van Nederland.

Het verhaal van Gasselternijveen is een herinnering aan hoe dynamisch geschiedenis kan zijn. Het laat zien dat zelfs de kleinste plaatsen ooit een grootse rol kunnen hebben gespeeld.

Lees hier meer: Jan levert je historische streken

Mystieke Verhalen van Zuidoost-Drenthe

Een Reis Door de Tijd. De geschiedenis van Zuidoost-Drenthe reikt ver terug in de tijd. Jan Veenstra uit Coevorden neemt je mee naar de oorsprong van deze regio, waar sporen van prehistorische nederzettingen en oude rituelen nog steeds voelbaar zijn. Van hunebedden tot grafheuvels, elke plek vertelt een verhaal dat weerspiegelt in de ziel van dit land. Elke woensdag lees je op zo34.nl een stukje uit de geschiedenis maar op zijn website vind je nog veel meer!