Teleurstelling en boosheid. Dat overheerst bij burgemeester Eric van Oosterhout van de gemeente Emmen, na de presentatie van het nieuwe coalitieakkoord waarin de spreidingswet wordt teruggedraaid. Ook de asielplannen vindt hij weinig hoopvol. "Met een strenger asielbeleid los je de problemen in Ter Apel, en daarmee ook de overlast in bijvoorbeeld Nieuw-Weerdinge, op de korte termijn niet op."

Daarbij krijgt Van Oosterhout steun van burgemeester Klaas Smid van de gemeente Noordenveld, die ook voorzitter is van de Vereniging van Drentse Gemeenten. "Ik zet er grote vraagtekens bij of dit gaat helpen. Er worden maatregelen aangekondigd, maar die lossen het huidige gebrek aan opvangplekken niet op."

Spreidingswet

In januari werd de spreidingswet aangenomen door de Eerste Kamer, nadat eerder al de Tweede Kamer akkoord was. Met die wet zouden asielzoekers eerlijker over Nederland worden verdeeld. In het uiterste geval zouden gemeenten kunnen worden gedwongen om vluchtelingen op te nemen. Allemaal om de druk op het aanmeldcentrum in Ter Apel te verlichten.

"Alle 342 burgemeesters vonden de spreidingswet een goed idee, net als de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en de commissarissen van de koning. Zo slecht was dat plan dus niet", zegt een verbitterde Van Oosterhout. "Nu wordt die wet teruggedraaid, of beter gezegd niet uitgevoerd. Daar ben ik heel teleurgesteld over."

'Geen alternatief voor spreidingswet'

De burgemeester van Emmen vindt het vreemd om de wet terug te draaien, zonder dat er een alternatief is. Hij maakt de vergelijking met een nieuwe blusmethode van branden. "Wil je een brand anders gaan blussen, dan kun je niet beginnen met het afschaffen van de brandweerauto. Wij hebben geen idee hoe de nieuwe regering het anders wil gaan doen. We hebben een probleem met de asielopvang was de spreidingswet hier een goede oplossing voor. Nu wordt die wet aan de kant geschoven zonder dat er een bruikbaar alternatief ligt."

Daarentegen kondigden PVV, VVD, NSC en BBB aan dat er een strenger asielbeleid komt. Maar Van Oosterhout denkt dat dit wellicht pas op langere termijn een oplossing biedt voor de overlast van vooral veiligelanders in zijn gemeente. "Deze discussie speelt al 25 jaar en in die tijd heb ik nooit echt een alternatief gezien dat in Europees verband werkt. In Ter Apel en omgeving los je het probleem op korte termijn hiermee niet op. Er zitten nu meer dan 400 mensen boven de maximaal 2.000 vluchtelingen die in het asielzoekerscentrum Ter Apel mogen verblijven. Voordat dat probleem is opgelost en er nieuwe regels zijn, ben je jaren verder. Dat gaat zo lang duren dat in tussentijd heel veel problemen blijven bestaan."

Daardoor blijven vooral veiligelanders overlast veroorzaken. "Het idee was om veiligelanders op een aparte plek in Ter Apel op te vangen. Dat gaat niet lukken, want het centrum zit overvol. Dit is een probleem voor Ter Apel, maar ook voor Nieuw-Weerdinge, dat met overlast kampt. Ik voorspel dat we een hele tijd moeten wachten voordat we van het nieuwe beleid de vruchten gaan plukken."

'Helft van de gemeenten blijft achterover leunen'

Van Oosterhout ziet niet gebeuren dat gemeenten nu alsnog extra vluchtelingen gaan opnemen, om de problemen in Ter Apel op te lossen. "Als alle gemeenten vluchtelingen zouden opnemen, dan viel het probleem mee. Maar je zag de afgelopen tijd al dat gemeenteraden afwachten hoe het verder zou gaan met de spreidingswet. En nu, let maar op, blijft de helft van de gemeenten opnieuw achterover leunen."

Klaas Smid herkent dit ook. "Dit is uitermate teleurstellend. Wij hebben vanuit de Drentse gemeenten altijd gepleit voor een evenwichtige verdeling van asielzoekers in Nederland. In het Noorden hebben we die taak zo goed mogelijk volbracht. Dan is het frustrerend om te zien dat andere gemeenten niets doen."

Zelf kan de gemeente Emmen volgens de burgemeester weinig doen. "We vangen al asielzoekers op. Wij kunnen alleen kijken naar de hoopvolle plannen van het nieuwe kabinet, waarin gezegd wordt: 'Wij gaan het op een andere manier doen'."

De komende tijd gaat de nieuwe ministersploeg alle plannen uitwerken. Smid wil met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten proberen om hier nog politieke druk op uit te oefenen. "Of dat een kans van slagen heeft, dat is de vraag. Maar wij pleiten in ieder geval voor een andere aanpak."