"Kom, gaat je even met mij mee wandelen?", vraagt GZ-psycholoog Susanne Schoemans aan meneer Blaak. Hij woont op locatie De Herik van Icare in Borger, waar mensen met dementie wonen.

Schoemans werkt op locaties De Herik en De Boerderij in Borger. Maar sinds twee jaar is contacthond Sibo haar vaste collega. De koningspoedel wordt ingezet bij de bewoners in Borger met dementie.

Aai over z'n bol

"Ja, wat moet ik dan aandoen?", vraagt Blaak aan Schoemans. Na kort beraad, wordt besloten om de jas thuis te laten. Sibo legt ondertussen zijn hoofd in de schoot van meneer Blaak en krijgt een flinke aai over zijn bol. Blaak had vroeger zelf een windhond en praat er honderduit over.

Schoemans kwam op het idee van een contacthond na een artikel dat ze in een ledenblad las. Ze nam contact op met het management van Icare en zo geschiedde. "Wij hebben hiervoor gekozen omdat wij het belangrijk vinden om te kijken wat we kunnen toevoegen aan het welzijn van onze bewoners. Ook gezien de toenemende complexiteit van zorg bij mensen met dementie en onbegrepen gedrag. Een van de opties was een proef met een contacthond", zegt locatiemanager Wim Sjoers.

Contacthonden kunnen van enorme waarde zijn voor mensen met dementie. Ze zorgen voor blije momenten, verleiden mensen tot bewegen of doorbreken van dwaalgedrag en verdriet. Ook kan een contacthond een rol spelen bij het leren doorgronden en signaleren van onbegrepen gedrag.

'Continu een puzzel'

Schoemans volgt samen met Sibo een intensieve opleiding bij stichting Blijf, die de contacthonden selecteert en plaatst bij de zorgprofessionals. Mentor-instructeur Twanneke Hertsenberg kijkt regelmatig over de schouder van Schoemans mee. Gedurende de opleiding leren hond en zorgprofessional elkaar door en door kennen. "We hebben nu dertig zorgduo's verspreid over heel Nederland aan het werk. We kijken tijdens de opleiding mee op de werkvloer, er zijn lesdagen en we sluiten het traject af met een praktijkexamen."

"Dat doen we, naast dat we goede zorg willen verlenen, ook omdat we het welzijn van de honden belangrijk vinden", vervolgt Hertsenberg. "De ene inzet is voor de hond intensiever dan de andere. Dat is lastig uit te leggen. Een hond is veel fijngevoeliger dan een mens en vangt veel prikkels en signalen op. Dus dat is continu een puzzel. Maar dat maakt het wel erg mooi."

Schoemans gaat gemiddeld een keer per week met meneer Blaak naar buiten. "Inmiddels is er al een heel groot verschil merkbaar", legt ze uit. "Toen meneer hier kwam wonen was hij somber. Hij wilde weinig. Zo wilde hij zijn kamer niet uit. Toen zijn we gaan kijken of de inzet van Sibo in het contact kan helpen, zodat ik meer met hem in contact kan komen als psycholoog. Dat heeft erin geresulteerd dat de behandelgesprekken in het kader van somberheidsklachten veel beter verliepen. Hij is opgeknapt en gaat letterlijk nu de deur uit om te wandelen."

24 uur per dag samen

Vanaf dat Sibo pup is, woont hij bij Schoemans thuis, 24 uur per dag zijn zij samen. "Dat zorgt voor de enorme band die je met de hond gaat krijgen. Maar het is zeker een commitment, maar ik ben er heel erg blij mee dit te hebben gedaan en nog steeds doe. Ik zie heel veel meerwaarde ervan in mijn werk als psycholoog."

Want over het algemeen doet het contact met Sibo de bewoners met dementie goed en dat helpt ook de andere collega's van Schoemans. "Zij merken langetermijneffecten bij de bewoners. Ze zijn opener geworden en zijn ook actiever en socialer. Er is daardoor meer vrijwillige zorg mogelijk en er wordt in sommige gevallen minder medicatie ingezet."

Enkele voorbeelden van belangrijke handelingen die kunnen helpen zijn de kop op de hand en de kop op schoot. "In de handpalm zitten zenuwuiteinden die door het contactmoment een prettig en kalmerend gevoel geven. Het is dan een heel intens gevoel voor de mensen. Dat zijn oefeningen die in het programma zitten, zodat bewoners makkelijker in contact en in het hier en nu komen. Ook de kop van een hond op iemands schoot helpt om in contact te komen", zegt Hertsenberg.

Populairste collega?

Meneer Blaak is inmiddels terug van zijn wandelrondje in de zon. Hij verheugt zich er elke week op. "Anders verveel ik mij dood", zegt hij. Sibo gaat na een intensieve ochtend in de bench om te slapen en bij te komen.

Inmiddels is Sibo dan ook de populairste collega binnen De Herik. Collega's weten dat ze hem niet moeten aanhalen of tegen hem moeten praten als hij aan het werk is. Is hij beneden zonder zijn hesje aan, dan mag dat wel. "Ik was laatst een keer zonder hem, omdat hij ziek was. Gelijk vraagt iedereen: 'Hé, waar is Sibo?'", lacht Schoemans. "Dat zegt genoeg, denk ik. Ik voel me bevoorrecht om te mogen werken met een contacthond."

Schoemans en Sibo halen eind dit jaar hun diploma. Dan zit de opleiding erop. Binnen Icare wordt de pilot geëvalueerd. "We moeten kijken of we het verder gaan uitrollen, of niet. Wat wel zeker is, is dat Sibo blijft", vertelt locatiemanager Sjoers. "Het zijn mooie ontwikkelingen. Ik ben heel blij met deze toevoeging aan de inhoud van de zorg."

Twanneke Hertsenberg van Stichting Blijf is mentor-instructeur Foto: Janet Oortwijn/RTV Drenthe