“Ik heb jarenlang mijn eigen naam niet goed geschreven, omdat ik niet wist hoe.” Marchien Brinksma was jarenlang laaggeletterd, maar gaat nu weer naar school om te leren lezen en schrijven. “Het is een lastige weg, maar ik ben wel heel trots.” Als taalambassadeur namens Stichting ABC geeft ze voorlichting in Klazienaveen tijdens de start van de week van Schrijven en Lezen.

In de gemeente Emmen wonen ongeveer tienduizend volwassenen die laaggeletterd zijn. Daarnaast heeft één op de vier jongeren van 15 jaar een taalachterstand. De cijfers zijn gebaseerd op onderzoeken van Stichting Lezen en Schrijven.

“Dat zijn natuurlijk geen goede cijfers”, zegt Willy Afman. Zij is aandachtsfunctionaris laaggeletterdheid bij welzijnsorganisatie Sedna. “We zien wel verschillen in het niveau, maar de cijfers moeten in het algemeen gewoon veel beter.”

Stijgende lijn

Dat is alleen makkelijker gezegd dan gedaan: Het aantal mensen dat moeite heeft met schrijven en lezen neemt al jaren toe. “Dat is helaas een trend die we constateren”, zegt Afman. “Het is lastig om daar doorheen te breken, ook omdat mensen het vaak goed verborgen houden.”

Een van die mensen die het wel hebben aangepakt is dus Marchien Brinksma. “Jarenlang heb ik het geheim weten te houden. Het was bijna toneel.” Dat herkent Liesbeth den Heijer heel sterk. Ze werkt bij stichting ABC in Drenthe. “Dat is een organisatie voor en door laaggeletterden”, legt ze uit. Het doel is om mensen die laaggeletterd zijn te bereiken en te ondersteunen in hun stappen naar geletterdheid. “Het belangrijkste is groepsverband, omdat het voor mensen goed is om te zien dat ze niet de enige zijn.”

Schaamte

“Je schaamt je om het te zeggen, dus doe je het niet”, zegt Marchien. Schaamte is volgens haar een van de grootste factoren bij de moeilijke aanpak van laaggeletterdheid. “Van mensen met een buitenlandse achtergrond snappen we dat ze moeite hebben met de taal, van Nederlanders niet.”

Daar liep Marchien erg tegen aan. De zwemcoach heeft jarenlang geheim kunnen houden dat ze laaggeletterd is. “Voor mijn werk hoefde ik nauwelijks te lezen of te schrijven. Alleen de diploma’s, maar dat vroeg ik aan anderen.”

Grote problemen

Door haar geheim stapelden de problemen zich steeds verder op. Brieven van onder andere de gemeente snapte ze niet en ook betalingen begreep ze nauwelijks. “Ik werd op een gegeven moment gebeld dat ik uit huis zou worden gezet. Toen pas zag ik het probleem.” Via haar werkgever werd uiteindelijk geregeld dat ze taallessen kon volgen. “Ik had geen andere keuze dan bekennen dat ik niet kon lezen, maar ik merkte ook dat ik het heel graag wilde leren.”

Trots

De schaamte is er nog steeds, maar heeft voor een groot gedeelte plaatsgemaakt voor trots. “Ik heb nu ook voor het eerst in mijn leven een handtekening. Dat lijken kleine stappen, maar is voor mij heel belangrijk.”

Marchien deelt haar verhaal met geïnteresseerden in het gezondheidscentrum van Klazienaveen. Daar hebben op donderdagmiddag vele organisaties zich verzameld tijdens de start van de actieweek. Dat ze Marchien als ambassadeur lezingen mag geven maakt haar trots. “Ik wil laten zien dat het in situatie is waar je in terechtkomt, maar waar je wel weer uit kan komen.”

Doorbreken

Precies dat is de boodschap die ook de organisatie van de activiteiten in Emmen uit wil dragen. “Er is hulp en vooral zijn er mensen die in hetzelfde schuitje zitten”, zegt Afman. Sedna hoopt, net als andere organisatie, het probleem bespreekbaar te maken. “Dat is de eerste stap, maar zonder die stap wordt het heel lastig.”