De noodbegraafplaats in Nieuw-Schoonebeek is uniek te noemen. Waarschijnlijk de enige in zijn soort binnen Drenthe en waarschijnlijk Nederland. De historische vereniging knapte het oude kerkhof in de afgelopen jaren op.Kers op de taart is de plaatsing van enkele informatiepanelen deze zaterdag. Dankzij de aanleg van een toegangsweg staat het iedereen vrij dit bijzondere stukje geschiedenis te bezoeken.

De noodbegraafplaats bevindt zich langs de Europaweg (ter hoogte van nummer 219), nabij het beekdal van het Schoonebeekerdiep. Vanaf de weg bezien lijkt het in eerste instantie niet meer dan een met forse eiken bekroond heuveltje dat oprijst in het omringende, vlakker akkerland.

Wie scherper kijkt, zal snel het hagelwitte beeld van zuster Bernadette opvallen. Evenals een stenen landkruis en enkele robuuste stenen haardplaten. Inderdaad, het gaat hier niet om een eenvoudige bosschage, maar de laatste rustplaats van enkele van de eerste inwoners van Nieuw-Schoonebeek.

De ontstaansgeschiedenis is er eentje van het kaliber bijzonder, aldus historisch auteur Bert Finke. "Vanaf de 18e eeuw mochten de bewoners van deze streek gebruik maken van de kerk en het kerkhof bij het Duitse Twist.

Er ontstond op een gegeven moment onenigheid, waarop de de mensen hier geen gebruik mochten maken van hun begraafplaats." De familie Borg bracht uitkomst en stelde in 1825 een stukje grond als noodbegraafplaats beschikbaar.

Dodenakker in onbruik

Het kerkhofje is ongeveer 30 jaar in gebruik geweest en er liggen ongeveer 18 personen begraven. Hun namen krijgen een plekje op het informatiebord. Na de bouw van een kerk en een nieuw kerkhof in het centrum van Nieuw-Schoonebeek, raakte de eerste dodenakker in onbruik. "Het heeft er jaren enigszins verpauperd bij gelegen tot de historische vereniging Nei-Schoonebeek werk maakte van de restauratie.”

Botten in zicht

Het is al niet de eerste keer dat het kerkhofje werd aangepakt, vertelt voorzitter André Lambers. "Eind jaren zeventig vonden er als gevolg van de ruilverkaveling afgravingen langs de randen van de begraafplaats", zegt hij.

"Als gevolg kwamen er daardoor botten bloot te liggen. De inmiddels nieuwe grondeigenaar, Buter, riep de afgraving een halt toe om het kerkhofje te sparen." Een nieuw hek werd rondom geplaatst en in de daaropvolgende jaren trad de verwaarlozing weer in.

Tekst gaat verder onder de afbeelding

Ongeveer vijf jaar geleden kwam de historische vereniging in het geweer. Het hekwerk werd vernieuwd, het groen aangepakt en een heus landkruis, twee haardstenen uit de 19e eeuw en een beeld van Sint Bernadette kregen er een plekje.
Deze bijzondere objecten 'zwierven' rond in Nieuw-Schoonebeek en voor elk dreigde vergetelheid of een ritje naar de stort. Dankzij tussenkomst van de historische vereniging kregen ze een tweede leven op de noodbegraafplaats.

De begraafplaats bleef lange tijd onbereikbaar voor bezoekers. Het ligt pal in het midden van boerengrond. Er zou maar heen kuieren was lang geen optie. Dankzij een grondruil is er nu toch een toegangsweg die langs het kerkhof richting het Schoonebeekerdiep loopt. Zo blijft een stukje plaatselijke geschiedenis letterlijk en figuurlijk toegankelijk voor het nageslacht, aldus Lambers.

Het verhaal van zuster Bernadette

Tekst gaat verder onder afbeelding

Op het voormalige kerkhof in het centrum Nieuw-Schoonebeek stond de grafsteen van Anna Maria Aleida Huser (1876-1898). Ze trad begin 1897 in bij het Onze Lieve Vrouwe van het Heilige Hart in Issoudun (Frankrijk) als zuster Bernadette. Eind 1897 werd zij steeds zwakker en ze keerde voor genezing terug naar Nederland. Het mocht niet meer baten, ze overleed korte tijd later. Ze werd in Nieuw-Schoonebeek bij haar moeder begraven op het nieuwe kerkhof in Nieuw-Schoonebeek. In verband met de verplaatsing van dat kerkhof werd de graffsteen na overleg met de familie naar de noodbegraafplaats overgebracht.

Geschreven door: Rien Kort en Benthe Bronkhorst