Na tien jaar neemt Hank Peters afscheid van Museum Collectie Brands. De museummanager en voormalig voorzitter doet de deur op 31 december achter zich dicht. Hij vindt het mooi geweest. "Ik ben nu 78, dan moet je ook weten wanneer je stopt. Anders ga je bij het meubilair horen", zegt hij met een glimlach.

Toen Peters na zijn pensioen als gemeentelijk manager in 2014 binnenstapte, trof hij een organisatie die dreef op enthousiasme, maar ook zoekende was. "De financiële huishouding was simpel: stond er geld op de rekening of niet? Er was geen begroting, geen duidelijke koers." Na een aanvankelijk sterke start daalden de bezoekersaantallen.

Minder tonen, meer vertellen

De kern van het probleem zat volgens Peters in de presentatie. "Er werd gekeken naar wat er in de collectie zat en daar maakten we een tentoonstelling van. Maar je moet beginnen bij de bezoeker: wie wil je aanspreken en waarom zou iemand hier naartoe komen?" Met zo'n 70.000 objecten (waaronder 30.000 boeken) was het museum destijds wat overweldigend, denkt Peters.

Peters toonde zich een voorstander van het maken van scherpere keuzes. Minder tonen, meer vertellen, was het idee. "Het moest minder om de spullen gaan en meer om de verhalen erachter." Die koerswijziging wierp zijn vruchten af.

Lastigste vraag

Wat Collectie Brands precies is, blijft misschien wel de lastigste vraag waar Peters zich de afgelopen tien jaar over heeft gebogen. Tegelijkertijd ervoer hij dat juist die ongrijpbaarheid Brands zo uniek maakt. Dat werd hem duidelijk toen een internationale onderzoeker Collectie Brands omschreef als 'the endless curiosity of a man'. "Dat vond ik prachtig", zegt Peters. Want daar heb je Jans Brands ook meteen mee te pakken. "Maar je hebt dan nog steeds niet verteld wat dit museum concreet is", lacht hij.

Daarom is de koers de afgelopen jaren aangescherpt. Het museum richt zich nadrukkelijker op de geschiedenis van Zuidoost-Drenthe. Tentoonstellingen over de industrialisatie van Zuidoost-Drenthe en de expositie Het Koninklijk Leven rond het koningsbezoek, bleken echte publiekstrekkers.

Snijden in subsidies

De afgelopen jaren kende het museum flinke uitdagingen op het gebied van financiën en subsidies. In 2024 maakte de gemeente Emmen bekend de jaarlijkse subsidie voor het museum te willen afbouwen, omdat de bezoekersaantallen achterbleven en het museum aan een duidelijk smoel ontbrak. Dat kwam bij Peters hard aan. "Furieus, ja", zegt hij. "Dat is nog netjes uitgedrukt."

Juist op het moment dat het museum stappen vooruit probeerde te zetten met een uitbreiding van de expositieruimte, voelde hij zich teruggefloten. "Die beslissing is later ook teruggedraaid. Maar de manier waarop het ging, vond ik moeilijk te verteren."

Toch bleef de ambitie om door te groeien naar 10.000 bezoekers nog onbereikt. Het topjaar voor corona telde 7.500 bezoekers, en nu zit het museum weer in de lift met naar verwachting rond de 8.000 bezoekers. "De lijn stijgt en die proberen we aan te houden." Een taak die ook bij de opvolger van Peters komt te liggen, die overigens nog niet bekend is.

Arsenaal

Helemaal afscheid nemen van de museumwereld doet hij niet, want bij het Stedelijk Museum Coevorden blijft hij actief als voorzitter. Eén klus wil hij daar bovendien nog graag meemaken: het volledig beschikbaar maken van het Arsenaal voor het museum.

"Daar zitten nu nog andere partijen in, zoals de bibliotheek, maar die krijgt elders een plek. Dan kan het museum daar echt de benen strekken." De extra vrije tijd besteedt Peters vooral aan schrijven. Zijn eerste verhalenbundel is inmiddels verschenen, een tweede is in voorbereiding.

Het historische en het curieuze

Wat hem betreft zit juist in die combinatie de kracht van Collectie Brands: het historische en het curieuze. Absoluut pronkstuk noemt hij het leenmannenregister van bijna drie eeuwen oud, waarin de leenmannen van de Utrechtse bisschop Floris van Wevelinchoven in het Oversticht staan opgetekend. "Je kunt een lijn trekken van toen naar nu. Wat was dat register anders dan een voorloper van het kadaster of een bibliotheekadministratie?"

Tegelijkertijd kan Peters genieten van de ogenschijnlijk eenvoudige objecten, zoals een stel uraniumglazen die onder blacklight groen oplichten. "Wat het nut is? Geen idee. Maar Jans verzamelde het." Precies die mix, zegt Peters, maakt Brands zo bijzonder.

Geschreven door Rien Kort