Een beschouwing uit Zuidoost-Drenthe

Verslag van onze medewerker, Jan Veenstra

Wie na verloop van jaren terugkeert in de dorpen van Oost-Drenthe, op de hoogten van den Hondsrug, merkt met verwondering hoezeer het land is veranderd. Veel van het oude, schilderachtige is verdwenen, doch ook de vooruitgang heeft zijn intrede gedaan. De wetenschap, die overal in het land haar invloed laat gelden, heeft nu ook in deze stille streek wortel geschoten.

De oude boer, die zijn kennis over den akkerbouw enkel op ervaringswijsheid van zijn voorouders baseerde, begint te twijfelen aan het aloude gezag van zijn ervaring. Kunstmest, chilisalpeter en andere nieuwigheden, die men voorheen met argwaan bezag, worden thans met verstand en vrucht gebruikt. De esch draagt beter, de rogge staat voller, en zelfs in de verste gehuchten spreekt men met eerbied over wat men vroeger als dwaasheid afdeed.

Toch blijft de schoonheid van het Drentse dorp niet zonder bekoring. De ruime brinken, omzoomd door zware eiken, de boerenhoeven met hun machtige gebinten, de half verscholen schaapskooien en de geur van brandende heidezoden — zij geven aan het dorpsleven nog steeds een eigen gemoedelijke sfeer.
Wie in den vroegen morgen over de brink wandelt, ziet de koeien in groepjes de weide intrekken, hoort het toeteren van den scheper en het zachte gerinkel der bellen: het zijn tonen van een wereld die langzaam verstomt.

Want het oude verdwijnt. De karnen hoort men nauwelijks meer; de melkbussen wachten langs den weg op den wagen van de fabriek. De nieuwe boerderijen zijn geriefelijker, doch missen de degelijkheid van het eikenhout dat eens generaties trotseerde. Zelfs de boerin van weleer — zij die spon, breide, karnde en met haar sterke handen de blanke melkvaten poetste — wordt een zeldzaamheid. In haar plaats komt het nieuwe type vrouw, die het corset afwierp en de fiets als teken van vrijheid bestuurt.

Ook de schepers, die vroeger het aanzien genoten van halve wijzen en genezers, verdwijnen stilaan. De schapenhouderij lijdt verlies; de mest is niet langer noodig nu de kunstmest zijn werk doet. Waar eens de kudde de hei bedekte, heerst nu de stilte.

Toch zijn er nog plekken waar het oude Drenthe voortleeft. In enkele dorpen roept men de boeren nog bijeen met den hoorn om onder het eiken geboomte op den brink te beraadslagen over gemeenschappelijke zaken — een gebruik dat herinnert aan Germaansche tijden. Ook de bodem blijft rijk aan vondsten: urnen, bijlen en sieraden uit de steentijd komen nog nu en dan aan het licht.

Dorpen als Zweeloo, Aalden, Meppen, Zwinderen, Diphoorn, Noord- en Zuidbarge en Emmen zijn ware oasen van rust, omringd door heide en bos. Zij vormen een toevlucht voor wie in onze jachtige tijd nog schoonheid en stilte zoekt.

Zoo gaat het oude voorbij en komt er nieuw voor in de plaats — dat op zijn beurt weer oud en eerbiedwaardig zal worden.
De tijden veranderen — en de dingen met hen.

(Jan Veenstra, Zuidoost-Drenthe, zomer 1900)

Lees hier meer: Jan levert je historische streken

Mystieke Verhalen van Zuidoost-Drenthe

Een Reis Door de Tijd. De geschiedenis van Zuidoost-Drenthe reikt ver terug in de tijd. Jan Veenstra uit Coevorden neemt je mee naar de oorsprong van deze regio, waar sporen van prehistorische nederzettingen en oude rituelen nog steeds voelbaar zijn. Van hunebedden tot grafheuvels, elke plek vertelt een verhaal dat weerspiegelt in de ziel van dit land. Elke woensdag lees je op zo34.nl een stukje uit de geschiedenis maar op zijn website vind je nog veel meer!