Taalpraat: hoe taalambassadeurs en video's de zorg toegankelijker maken
Steeds meer huisartsen en apotheken ontdekken dat duidelijke taal en beeldende uitleg cruciaal zijn voor patiënten die moeite hebben met lezen of medische termen. Ervaringsdeskundigen zoals Harmes en innovaties als kijksluiters maken het verschil: van gemiste afspraken naar beter medicijngebruik.
In de derde aflevering zijn Tineke Holwarda en Annemarie Salomons van huisartsenpraktijk Tweelingdorp en taalambassadeur Jasper Harmes aangeschoven aan tafel om het te hebben over hoe ingewikkeld taal in de zorg kan zijn.
Het is de Week van Lezen en Schrijven. Van 8 tot en met 15 september is er extra aandacht voor beperkte basisvaardigheden. Dat zijn lezen, schrijven, rekenen en omgaan met een computer of smartphone. Taalpunt, Facet en ZO!34 organiseren deze week samen de talkshow Taalpraat. Hierin schuiven verschillende gasten aan om te praten over taal op de werkvloer, taal in de zorg en hoe het is om laaggeletterd te zijn.
Van persoonlijke worsteling naar taalambassadeur
“Voorheen regelde mijn vriendin veel zaken voor mij, maar toen die relatie uitging, moest ik het zelf gaan doen,” vertelt Harmes. Als voormalig laaggeletterde weet hij hoe groot de drempels kunnen zijn in het dagelijks leven én in de zorg. Inmiddels zet hij zijn ervaring in als taalambassadeur om organisaties te helpen duidelijker te communiceren.
Een huisartsenpraktijk in de regio onderzocht hoe zij hun zorg toegankelijker kunnen maken. Ze vroegen scholieren een website te ontwikkelen die begrijpelijk is voor mensen die moeite hebben met lezen, schrijven en digitale vaardigheden. Het leverde verrassende inzichten op: “Dankzij zo’n project ga je heel anders kijken naar taal en communicatie met patiënten,” zegt praktijkmanager Salomons. Brieven bleken vaak te lang en ingewikkeld, waardoor patiënten afspraken misten. Inmiddels gebruikt de praktijk eenvoudigere teksten en pictogrammen om grote lappen tekst te vermijden. Harmes kijkt daarbij mee als ervaringsdeskundige: “Hij is de aangewezen persoon om te beoordelen of onze brieven écht te begrijpen zijn.”
Kijksluiters maken medicijnen begrijpelijk
Naast heldere brieven zetten steeds meer apotheken en huisartsen kijksluiters in: korte animatievideo’s waarin een arts of apotheker uitlegt hoe een medicijn werkt en gebruikt moet worden. De video’s zijn via een QR-code of link eenvoudig te openen.
Het verschil blijkt groot. “Patiënten komen soms terug met de vraag: ‘Ik moest tien dagen doen met de tabletten, maar ze zijn nu al op. Hoe kan dit?’” zegt Salomons. Voor laaggeletterden – en voor wie moeite heeft met klokkijken – werkt een praktische uitleg beter. “Zeggen ‘bij het ontbijt innemen’ is veel duidelijker dan een exact tijdstip.”
Ook Holwarda benadrukt dat zij en haar collega’s er alles aan doen om de drempel zo laag mogelijk te houden. Door taal te vereenvoudigen, pictogrammen te gebruiken en digitale vaardigheden niet als vanzelfsprekend te zien, wordt de zorg toegankelijker voor iedereen. “We proberen ook altijd na te vragen of patiënten echt begrepen hebben wat we hebben verteld,” zegt Holwarda.
Door taal te vereenvoudigen en informatie visueel te maken, groeit het besef dat goede zorg begint bij begrijpelijke communicatie. Of zoals Harmes het ervaart: “Pas als je het zelf hebt meegemaakt, weet je hoe groot het verschil kan zijn.”
