Je hoort erover, je leest erover, maar wat zijn pesticiden nou eigenlijk en wat doen ze? Simpel gezegd zijn pesticiden middelen die gebruikt worden om ongewenste beestjes, schimmels of planten, zoals onkruid, te bestrijden of doden. We gebruiken de pesticiden om onze gewassen te beschermen. Zonder deze bescherming zouden ziekten, insecten en onkruid veel oogsten verpesten.

Wanneer er veel schade aan gewassen is, verliezen boeren een flink deel van hun oogst. Als er minder schade is, betekent dit dat er meer voedsel is en hierdoor kunnen de prijzen lager blijven. Zonder bestrijding kunnen insecten, schimmels en onkruid zich heel snel verspreiden. Mensen houden bovendien van intacte en mooie groente en fruit. Een appel met wormen of aardbei vol bruine plekken, verkoopt minder goed. Ook kunnen sommige pesticiden ervoor zorgen dat voedsel minder snel bederft en dit handig voor transport en opslag.

De keerzijde van de pesticiden is dat ze niet alleen schadelijk zijn voor insecten of onkruiden waartegen ze bedoeld zijn, maar ook voor andere planten, dieren en mensen.

Wat zit er echt op je eten?

Pesticiden worden vaak ingedeeld in groepen op basis van de risico’s die ze vormen of de chemische samenstelling. Zo zijn er ‘PFAS-pesticiden’, een groep stoffen die vrijwel niet afbreekbaar is en deze stoffen blijven ophopen in onze omgeving en verdwijnen niet meer. De groep ‘Kandidaten voor Vervanging’ moet zo snel mogelijk vervangen worden vanwege de schadelijkheid. Verder is er nog een groep ‘hormoonverstorende pesticiden’ die de hormoonhuishouding verstoren. ‘CMR pesticiden’ behoren tot een groep die door de Wereldgezondheidsorganisatie gekwalificeerd wordt als waarschijnlijk of aangetoond kankerverwekkend, mutageen, dus DNA-verstorend en/of schadelijk voor de vruchtbaarheid. ‘Genotoxische pesticiden’ kunnen je erfelijk materiaal aantasten en hierdoor kun je ziek worden. De groep ‘neonicotinoïden’ is zeer schadelijk voor insecten, zoals de bijen.

Pesticide Action Network Nederland (PAN-NL) kwam met een Pesticiden Eetwijzer, die aangeeft waar welke en hoeveel bestrijdingsmiddelen ergens op zitten. Uit hun onderzoek bleek dat op een van de vijf stuks groente en fruit resten van de PFAS-pesticiden zaten. Een op de drie stuks groente of fruit bevat resten van pesticiden die op de lijst staan als mogelijk kankerverwekkend, mutageen of schadelijk voor de vruchtbaarheid. In totaal zijn in dit onderzoek 152 verschillende soorten pesticiden teruggevonden op groenten en fruit.

Biologisch of niet?

Biologische groenten en fruit bevatten minder (resten van) bestrijdingsmiddelen. Biologische telers spuiten wel soms, maar voor de biologische landbouw is extra regelgeving waarop wordt gecontroleerd. Het uitgangspunt is dat er geen synthetische pesticiden gebruikt mogen worden. De regels voor de biologische landbouw zijn veel strenger dan die voor gangbare landbouw.

De verschillen

Zo zijn in Nederland in de gangbare landbouw ongeveer 240 werkzame synthetische stoffen toegelaten. In de EU zijn dat zelfs 400 werkzame stoffen. Voor de biologische landbouw zijn minder dan tien werkzame stoffen toegelaten. Ook deze stoffen kunnen mogelijk schadelijk zijn voor het milieu.

Een belangrijk verschil is dat in de gangbare landbouw vaak preventief gespoten wordt, terwijl dat in de biologische landbouw niet is toegestaan. Daar mag alleen worden ingegrepen als echt niets anders meer helpt, bijvoorbeeld bij een hardnekkige plaag. Hierdoor ligt het gebruik van bestrijdingsmiddelen in de biologische sector aanzienlijk lager.