Coevorden, augustus 1953 – de zon brandde op het plaveisel, de Tour de France zat in ons hoofd, en het asfalt in onze knieën.

Het was het jaar dat heel Nederland de adem inhield. Wim van Est in het geel! Wat een held! Tot hij in een ravijn verdween als een baksteen met ambitie. Maar voor ons jongens uit Tuindorp was het te laat: we waren al besmet met het wielervirus. Onze Sparta's en Gazelles werden verbouwd tot racebeesten. Spatborden? Weg ermee. Dynamo? Overbodig. Bagagedrager? Ballast. Alleen de bel mocht blijven – uit veiligheidsoverwegingen, zeiden we tegen onze moeders.

Op de achteras monteerden we een 16-tands tandwiel, het stuur werd omgedraaid en de benen geschoren met vaders scheermes – sorry, pa. We waren klaar. De Tuindorp Tour was geboren.

Rondjes rijden met een missie

De eerste etappes waren kleinschalig. Rondjes om het plantsoen, slalommend tussen wasrekken en de kippen van buurvrouw Poelstra. Maar het peloton groeide. Binnen een week hadden we meer aanhang dan Germanicus op zondag. Straten werden circuits. Oranjewijk, Goeman Borgesiusstraat, Batavierstraat – alles werd beklommen en afgedaald alsof het de Alpe d’Huez was. Zelfs de Ambachtschool werd gepasseerd, tot ontsteltenis van de conciërge.

Toen kwamen de sponsors. Slager Schutte bood droge worst aan voor de winnaar, Bartels gaf appels, en Jan Wessel schonk een sorbet voor de renner met de mooiste valpartij – die prijs ging naar Bertus, die bij Nijhuis dwars door het hek ging en eruit gehaald moest worden met een knijptang.

De Coevorder Koersrellen

De politie vond het allemaal iets te levendig. Eerst kwamen ze met vermaningen. Daarna met gummiknuppels. En toen wij ons verplaatsten naar nieuwe etappes, kwamen zij met versterking.

De finale klap kwam toen twee jongens na een felle sprint richting de brandweerkazerne werden opgepakt. Het publiek, inmiddels bestaande uit vaders, moeders, en nieuwsgierige bejaarden, joelde, floot, en riep dingen als “Beria!” en “Doofpot!” – termen waarvan wij de betekenis niet wisten, maar die klonken als iets wat je bij Van Wely in de kelder aantrof.

Die avond laaide de vlam op. Letterlijk. Strobalen, dozen en oude autobanden werden voor het politiebureau verzameld en in de fik gestoken. De brandweer bluste, de politie haalde versterking uit Dalen, Schoonebeek én zelfs uit Assen. Motoragenten met zijspan patrouilleerden de straten. In het zijspan? Een agent met getrokken sabel. Serieus. Met sabel.

Toen een motoragent met brullende uitlaat over de markt reed, besloot ene Henk (volksheld-in-spe, 25 lentes jong) dat het tijd was voor tegenactie. Met een perfect gemikte worp keilde hij een lege Grolsch richting de motor. Pats – nek, knik, smak. De motoragent lag languit, het publiek joelde alsof Fausto Coppi zelf was gevallen.

Van koers naar complot

De burgemeester, een man van rust en regelmaat, was er klaar mee. Samenscholingsverbod! Niet meer dan vijf mensen op een hoop. Niet op straat. Niet in de achtertuin. Zelfs de familie Visser mocht hun verjaardag niet vieren als tante Jannie én ome Bert tegelijk kwamen.

De Coevorder kranten stonden bol van de berichten. En ineens ging het niet meer over fietsen. Er was iets mis met adjudant K. De bevolking begon over gemeentegeld, sigaren, en zelfs feestjes in Hotel van Wely die meer weghadden van een dansavond in Sodom dan een keurige bijeenkomst. De geruchten gingen sneller door het dorp dan een lekke band door een race.

Einde van een Tour

Na dagen van onrust, joelende menigten, en geheimzinnige advertenties over doofpotten (“Zeer grote gezocht, brieven onder nummer 237”), werd het samenscholingsverbod opgeheven. Het volk had gesproken, of eigenlijk gefietst, gespuwd, en met vuur gespeeld. De agenten vertrokken, de adjudant dook onder, en Coevorden ging langzaam weer over tot de orde van de dag.

Maar één ding was voorgoed veranderd:
De Tour van Tuindorp was legendarisch geworden.
En tot op de dag van vandaag, als je op een warme augustusavond goed luistert, hoor je nog ergens tussen Oranjewijk en Gramsbergerstraat het zachte geratel van een 16-tands tandwiel… en het lachen van een jongen die met een sorbet in zijn hand dwars door het hek van Nijhuis vliegt.

“Jongens verboden aan een Tour de France deel te nemen”, schreef de krant. Maar dromen – die zijn nooit verboden.

Lees hier meer: Jan levert je historische streken

Mystieke Verhalen van Zuidoost-Drenthe

Een Reis Door de Tijd. De geschiedenis van Zuidoost-Drenthe reikt ver terug in de tijd. Jan Veenstra uit Coevorden neemt je mee naar de oorsprong van deze regio, waar sporen van prehistorische nederzettingen en oude rituelen nog steeds voelbaar zijn. Van hunebedden tot grafheuvels, elke plek vertelt een verhaal dat weerspiegelt in de ziel van dit land. Elke woensdag lees je op zo34.nl een stukje uit de geschiedenis maar op zijn website vind je nog veel meer!