Het aantal zware geweldsincidenten in de trein tussen Emmen en Zwolle is vorig jaar met een derde afgenomen: van 44 in 2023 naar 29 een jaar later. Het ging daarbij om zaken als mishandeling, intimidatie of verboden wapenbezit.

Het aantal zwartrijders nam wel fors toe: vorig jaar was er 1334 keer een probleem met reizigers zonder kaartje, tegenover een kleine 800 in 2023. Volgens Arriva komt die stijging door de strengere controles, "waardoor de pakkans bijna honderd procent is".

Op de trein van Emmen naar Zwolle (de Vechtdallijn) is al jaren veel overlast. Die wordt voor een deel veroorzaakt door bewoners van het azc in Ter Apel die uit veilige landen komen, schrijft RTV Oost.

Sinds april 2023 wordt iedere passagier in de trein gecontroleerd. Voor die intensieve controles, waarbij ook veiligheidsteams op afroep worden ingezet, wordt jaarlijks 1 miljoen euro extra uitgetrokken door de overheid.

1500 incidenten

Het aantal 'aangiftewaardige incidenten', zoals mishandeling, intimidatie of wapenbezit, nam vorig jaar met een derde af. "Daar kunnen we alleen maar blij mee zijn", reageert Wim Eilert van de vakbond voor treinpersoneel, VVMC. "Wat we horen, is dat men blij is met de inzet van extra veiligheidsteams. Ik zou zeggen: doorzetten en wellicht nog uitbreiden."

Toch blijft het aantal incidenten op de spoorlijn hoog: afgerond waren het er vorig jaar een kleine 1500. De Vechtdallijn heeft vooral veel last van zwartrijders: 1334 keer moest een reiziger gefouilleerd worden, omdat hij of zij zwartreed en zich niet wilde legitimeren.

Politie ter plaatse

Dat fouilleren gebeurt zodat er een boete kan worden uitgeschreven. De politie wordt daarbij ingeschakeld, omdat het treinpersoneel deze zogenoemde ID-check niet zelf mag doen. Overigens worden de boetes massaal genegeerd: 92 procent van de bekeuringen blijkt (nog) niet te zijn betaald.

Dat het aantal zwartrijders ondanks de strengere controles niet afneemt, verbaast vakbondsbestuurder Eilert niet. "De Vechtdallijn blijft last houden van bepaalde bewoners van het azc in Ter Apel en dat zal ook wel zo blijven. Er zal altijd een groep zijn die geen treinkaartje koopt, ook al weten ze dat de kans groot is dat je wordt gecontroleerd in de trein."

Eilert pleit nog steeds voor controles op het station, om te voorkomen dat de zwartrijders in de trein belanden. Maar die perroncontroles gaan er niet komen, bleek vorig jaar. Volgens de provincie en Arriva verplaatst het probleem zich daarmee van de trein naar de perrons.

Spoorwegpolitie

Met de terugkeer van de spoorwegpolitie zou het aantal incidenten op de Vechtdallijn verder omlaag kunnen, stelt Tweede Kamerlid Joost Eerdmans (JA21). Zijn voorstel om een proef met de speciale politie-eenheid te gaan doen op de lijn Emmen-Zwolle, werd begin dit jaar door een meerderheid van de Tweede Kamer aangenomen.

"Nu moet er politie worden opgetrommeld als er iets aan de hand is", zegt Eerdmans. "De spoorwegpolitie kan meer dan een gewone boa. En het geeft ook een beter veiligheidsgevoel, als er structureel politie aanwezig is op het station en in de trein. Dan zingen de harde figuren wel een toontje lager."

De spoorwegpolitie werd in 2013 wegbezuinigd. De dienst kan niet zomaar weer worden opgetuigd, want de politie in deze regio kampt met grote tekorten. "Het moet inderdaad uit de bestaande formatie van de politie komen", erkent Eerdmans. "Dat betekent dat je agenten weghaalt bij iets anders. Maar drie of vier agenten voor deze lijn, dat moeten we toch kunnen vrijspelen?"

Meer bevoegdheden

Arriva liet eerder weten "nog geen standpunt te willen innemen" over de mogelijke terugkeer van de spoorwegpolitie. De vervoerder pleit wel voor meer bevoegdheden voor de eigen boa's, zodat de politie niet opgeroepen hoeft te worden om iemands identiteitsbewijs te controleren.

De vervoerder is positief over de huidige situatie op de treinverbinding tussen Emmen en Zwolle. "We zien dat het de laatste tijd eens stuk rustiger is op de lijn. Ook onze stewards en medewerkers service en veiligheid geven aan dat er minder 'gedoe' is", zegt een woordvoerder.