Het was een gure herfstavond in 1956. De wind blies door de openingen van de luchtwachttoren 7Z3 in Schoonebeek, terwijl korporaal Van der Laan zijn kraag iets hoger optrok. Vanaf het uitkijkplatform staarde hij de duisternis in, turend naar de horizon waarachter Duitsland lag. Hier, aan de grens, hadden hij en zijn collega’s de taak om het luchtruim te bewaken tegen laagvliegende toestellen. De radar had zijn beperkingen, en dus waren waarnemers zoals hij de eerste linie van defensie.

Elke avond klom hij de toren op, zes meter boven de grond, gewapend met een verrekijker en een telefoonlijn naar het luchtwachtcentrum in Groningen. De toren was een eenzaam baken, omgeven door populieren die als een groene muur om het bouwwerk heen stonden. Destijds waren ze nog jong en boden ze enige beschutting tegen de gure wind. Hij keek naar de luchten boven het Schoonebeker Diep en luisterde naar de geluiden van de nacht. Het monotone gebrom van vliegtuigmotoren, daar was hij op getraind. Een vliegtuig dat te laag vloog, te snel kwam, of ongewoon manoeuvreerde, moest direct worden gemeld.

In de vroege uren van de nacht gebeurde het. Een brommend geluid, laag en zwaar, sneed door de stilte. Van der Laan greep zijn verrekijker en speurde de hemel af. Daar, tussen de wolken, zag hij schimmen bewegen. Zijn hartslag versnelde. Geen reguliere vlucht stond gepland voor dit uur. Hij noteerde snel de waargenomen koers, snelheid en hoogte en draaide zich om naar de telefoon.

“Luchtwachtpost 7Z3 voor Groningen. Mogelijke ongeïdentificeerde eenheid, koers zuidwest.”

De reactie liet niet lang op zich wachten. Vanuit Groningen werd bevestigd dat geen enkele NAVO-vlucht in dat gebied gepland was. Een scramble volgde, en binnen enkele minuten stegen straaljagers van vliegbasis Leeuwarden op om het onbekende toestel te onderscheppen. Later zou blijken dat het een Russische verkenner betrof, die zich te dicht bij het Nederlandse luchtruim waagde. De inzet van de luchtwachters had zijn nut bewezen.

Maar zoals alle dingen, kwam ook hier een einde aan. In 1964 werd het Korps Luchtwachtdienst opgeheven. Radar had zich verbeterd, de dreiging veranderde, en de luchtwachttorens verloren hun functie. De toren in Schoonebeek werd achtergelaten, overgelaten aan de elementen en de tijd.

Jaren verstreken. De populieren groeiden hoger dan de toren zelf. Waar ooit soldaten waakten, bleven slechts verweerde betonnen elementen achter. Totdat, op een dag in 2023, vandalen hun vernielzucht botvierden op het monument van een vergeten strijd. De deur werd eruit gezaagd, en alle overgebleven relicten uit een vervlogen tijdperk verdwenen.

Toch blijft de toren staan. Een stille getuige van een periode waarin mannen als Van der Laan, hoog boven de Drentse velden, de wacht hielden over een dreiging die nooit kwam, maar altijd mogelijk was.

De naam van de persoon en het verhaal zijn fictief.

Lees hier meer: Jan levert je historische streken

Mystieke Verhalen van Zuidoost-Drenthe

Een Reis Door de Tijd. De geschiedenis van Zuidoost-Drenthe reikt ver terug in de tijd. Jan Veenstra uit Coevorden neemt je mee naar de oorsprong van deze regio, waar sporen van prehistorische nederzettingen en oude rituelen nog steeds voelbaar zijn. Van hunebedden tot grafheuvels, elke plek vertelt een verhaal dat weerspiegelt in de ziel van dit land. Elke woensdag lees je op zo34.nl een stukje uit de geschiedenis maar op zijn website vind je nog veel meer!