Gebrekkige communicatie, onderschatte risico’s en een gebrek aan regie hebben een cruciale rol gespeeld in de gebeurtenissen rond de dubbele moord in Weiteveen. Dat blijkt uit een kritisch rapport over het politieoptreden. De politie erkent fouten, zoals het niet tijdig in beslag nemen van de wapens van de verdachte en het niet herkennen van de escalatie van het langdurige conflict.

Politiechef Martin Sitalsing van de Eenheid Noord-Nederland is geschrokken van de bevindingen, ook omdat er jonge kinderen bij betrokken waren. Het echtpaar laat twee kinderen na. "We hebben als politie onze professionele standaard niet gehaald. Dat vind ik bijzonder pijnlijk en dat betreur ik." Het interne onderzoek naar het handelen van de politie in deze zaak bevat harde conclusies.

Escalatie en gebrekkige regie

Vanaf februari 2023 ontving de politie tachtig meldingen en verzoeken van zowel het vermoorde stel Ineke (44) en Sam (38) als de verdachte Richard K. Het conflict draaide om verborgen gebreken aan een woning die het echtpaar uit Velsen had gekocht van K. De meldingen gingen onder meer over smaad, laster, intimidatie, bedreiging en waarschuwingen over het gevaar van wapens bij K. In totaal werden er vier aangiftes gedaan.

De meldingen kwamen versnipperd via verschillende kanalen binnen en werden door diverse afdelingen afzonderlijk behandeld. Hierdoor ontbrak een totaalbeeld en werd de urgentie van de situatie niet onderkend. "De politie had veel aandacht voor de afzonderlijke incidenten, maar miste het grote plaatje: een tikkende tijdbom," stelt het rapport.

Fouten in registratie en communicatie

Belangrijke informatie, zoals videomateriaal en geluidsfragmenten, werd niet altijd goed vastgelegd in de politiesystemen. Hierdoor werden beslissingen soms genomen op basis van onvolledige informatie. Zo miste de afdeling die over wapenvergunningen gaat, cruciale gegevens over Richard K., ondanks dat hij al in april 2023 op een briefinglijst met risicovolle personen stond.

Ook faalde het basisteam van de politie waar Weiteveen onder valt. Dit team was nog in de overgang naar een nieuwe werkwijze, dat leidde tot gebrekkige onderlinge communicatie en onvoldoende informatiedeling. Hierdoor werd het escalerende conflict niet besproken in bredere context en niet volgens de regels opgeschaald naar de teamleiding. De zaak bereikte daardoor niet het driehoeksoverleg tussen het Openbaar Ministerie, de burgemeester van Emmen en de politiechef veiligheidszaken.

Verkeerde informatie en gebrekkige opvolging

Bij de aangiftes ging het eveneens mis. Ineke probeerde aangifte te doen wegens stalking door K., maar de politie herkende de signalen niet en ondernam geen actie. Daarnaast werd ze verkeerd geïnformeerd over de status van haar aangiftes. Zo kreeg ze te horen dat OM en politie er nog mee bezig waren, terwijl de aangiftes al vroegtijdig waren beëindigd zonder dat dit aan haar werd gecommuniceerd. Dit droeg bij aan haar wantrouwen richting de politie.

‘Hoewel we nooit zullen weten of de afloop anders was geweest, maakt de evaluatie duidelijk dat we anders hadden moeten handelen’, zegt Sitalsing. Toch hebben politiemedewerkers zich volgens hem intensief bemoeid met het conflict en geprobeerd om een escalatie te voorkomen.

Wapens

Sitalsing erkent dat de politie eerder had moeten ingrijpen en de wapens van K. in beslag had moeten nemen. K. had een wapenvergunning en beschikte over zowel legale als illegale vuurwapens. In juli 2023 meldde zijn vriendin dat hij een ‘hersenaandoening’ had die tot overprikkeling kon leiden. Dit had volgens de politiechef een reden kunnen zijn om actie te ondernemen.

In september zocht de politie contact met K. en bezocht zijn woning, maar kreeg geen reactie. "We wilden beoordelen of de vergunning ingetrokken moest worden." Na die poging ondernam de politie geen verdere actie. "Maar we hadden moeten ingrijpen. De vergunning had ingetrokken moeten worden en de wapens in beslag genomen."

Verbeteringen noodzakelijk

Het rapport benadrukt dat de politie sneller incidenten in een bredere context moet kunnen plaatsen. Betere registratie en samenwerking, zowel intern als met externe partijen, zoals het Openbaar Ministerie en de gemeente, zijn essentieel. Het herkennen van patronen en signalen van (mogelijke) stalking is belangrijk voor het maken van een risico-inschatting. Om te voorkomen dat de situatie escaleert, is het noodzakelijk dat politie en andere betrokken partijen samenwerken en een gezamenlijke aanpak hanteren. Ook wordt voorgesteld om een wapenvergunning voortaan pas af te geven na een medische verklaring.

Ondanks de harde conclusies ziet Sitalsing geen reden voor individuen om af te treden. "Het gaat hier niet om individuele fouten, maar om een samenspel van factoren. Als organisatie moeten we hiervan leren." De evaluatie bevat lessen voor de hele organisatie en wordt daarom binnen de politie breed gedeeld.

Spijtbetuiging

Sitalsing erkent dat de aangekondigde verbeteringen te laat komen voor de slachtoffers en hun nabestaanden. Op de vraag of er een spijtbetuiging komt, zegt hij: "Ik kan alleen maar zeggen dat het mij ontzettend veel pijn doet dat dit is gebeurd. Ik voel het verdriet van de ouders, de kinderen en alle betrokkenen. Dit is een zeer pijnlijke zaak."